Մայրենի 23․11․2024

1.Հարցում արտահայտող բառի փոխարեն պահանջվող ձևով (հոլովով) գրի՛ր  պատկերասրահ բառը;

Տարիներ շարունակ պատկերասրահը սիրով ընդունում էր այցելուներին:

Պատկերասրահի տնօրենը ոգևորվել էր նոր հավաքածուով:

Չի կարողանում կտրվել իր ստեղծած պատկերասրահից:

Ինչքա՜ն ենք հպարտանում  նշանավոր նկարչի պատկերասրահով:

Պատկերասրահում ամեն ինչ նույնն էր, տարիներն այնտեղ ոչինչ չէին փոխել։.                                    2. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը

ա. Տղամարդիկ (կանանցում, կանանց մեջ) ամենից ավելի գնահատում են նվիրումը և հավատարմությունը։

բ. Այսօր մեր (փողոցով, փողոցովն) անցնելիս քիչ էր մնում մեքենայի բախվեի։

գ. <<Տեսնես օրերից մի օր (Աստված, Աստվածը) կպատժի՞ այդ ավազակներին>>, — մրմնջում էր ծերունին։

դ. —(Զգուշություն, զգուշությունը) լավ բան է, — ինձ միշտ խրատում էր պապս։

ե. Քիչ հետո գնալու ենք քաղաքի (կենտրոնը, կենտրոն):զ. Ես հիմնարկի բոլոր ( տիկնանց, տիկնանցը) կզգուշացնեմ, որ միջոցառմանը մասնակցելու են միայն տղամարդիկ։

1.Փակագծերում դրված բառերը համապատասխան ձևով գրի՛ր:

Օրինակ՝

Դեպքի վայրում հավաքված ամբոխն (աղմկել): — Դեպքի վայրում հավաքված ամբոխն աղմկում էր:

Կռունկների երամը (թռչել):

Զորքը (տեղավորվել) դաշտում:

Ժողովուրդը (լսել) հռետորին:

Հրապարակում հավաքված բազմությունը ինչ-որ բանի (սպասել):

Ավագանին (ողջունել) օտարականին:

Հոտն (իջնել) սարից:

ժողովուրդը գոհ (լինել) այդ որոշումից:

Բնակչությունն իր ղեկավարներից խելացի վճիռներ ու որոշումներ (սպասել):

2.Կետերը փոխարինի՛ր փակագծերում դրված բառերից մեկով:

Վաղուց է (է, են) հեռացել այն երամը, որից (որից, որոնցից) հետ ընկած վիրավոր կռունկին խնամում էինք:

Դրսում աղմկում էր ամբոխը, որոնք (որբ, որոնք) ուզում էին (էր, էին) տեսնել դատապարտյալին:

Բազմությունը խուլ գվվում էր: Նրանք (Նա, նրանք) ինչ-որ բանից հուզված էին (էր, էին):

Հոտը, որին (որին, որոնց) էլ չէր տեսնելու, մնաց (մնաց, մնացին) սարի հետևում:

Մարդկությունը պիտի մտածի (մտածի, մտածեն), որ իրենց (իր. իրենց) ապագան կվտանգվի, եթե շարունակի անփութորեն փչացել բնությունը:

Սեբաստացու օրեր

Նախագծի տևողությունը` կարճաժամկետ

Մասնակիցներ` 6-րդ, 7-րդ դասարանի սովորողներ

Վերջնակաժամկետ՝ Նոյեմբերի 25

Նախագծի նպատակը` մի շարք հարցերի առաջադրման շնորհիվ սովորողներին տալ մտածելու առիթ, թե ինչու սովորել հենց այս կրթահամալիրում`  առանձնացնելով կրթահամալիրում սովորելու առավելությունները։

Խնդիրները՝ անգլերեն լեզվի միջոցով սովորողների մոտ արագ կողմնորոշվելու, մտածելու և տեսախցիկի առջև խոսելու բարդույթի հաղթահարում։

Նպատակները`

  • ուսումնական կամ տեղեկատվական նյութի ստեղծում և հրապարակում անհատական բլոգներում,
  • անհատական մեդիափաթեթների ստեղծում, հրապարակում,

Հարցադրումներ`

  • Ո՞վ է Մխիթար Սեբաստացին:
  • Ինչո՞ւ է մեր կրթահամալիրը կոչվում Մխիթար Սեբաստացու անունով:
  • Ինչպիսի՞ն պետք է լինի սեբաստացին։
  • Փաստարկների հավաքագրում՝ հինգ պատճառ, թե ինչու սովորել կրթահամալիրում:
  • Սեբաստացու քո օրինակը:
  • Ներկայացնել տեղեկություն Գինու դպրոցի մասին անգլերեն լեզվով` այցեկելով Գինու դպրոց։
  • Ներկայացնել տեղեկություն Ագարակի մասին անգլերեն լեզվով` այցելեկով ագարակ։

Mkhitar Sebastaci is an Armenian Catholic church figure, Armenologist.He translated, created and published thousands of works, enriching Armenian literature.Today, it՛s library holds more than 5000 manuscripts and 100000 pieces of printed literature.”Mkhitar Sebastaci” educational complex of Yerevan is named after Mkhitar Sebastaci.Our educational complex is named after Mkhitar Sebastatsu, because it took courage to unite our school and get a new educational school, as father Mkhitar did.A Sebastian should be friendly like all Sebastians, helpful to everyone and feel free at school․Our charter school is a very free school, and no child will be stuck in such an environment, everyone in the school is friendly and there are few fights, working with computers is easier than bringing notebooks every day, now programmers are in high demand, and at Sebastasi’s there is such an opportunity to become a programmer․The educational complex gives you the opportunity to choose your favorite work and go there, it is the time of choice, there are many types of classes, for example, winemaking, vocal, etc.
The campus is very big, and that’s one of the things I love about the school․I have been to a winery and there is a separate cellar where the wine is stored, the smell is just wonderful, it was very dark there because when there is too much light, the wine ages quickly and loses its taste․I went to the farm and there were many animals there, I liked the horses very much, first we go to them, then to other animals, every time I go to the farm I prepare food for the horses

Աշխատանքի ընթացք՝

«Սեբաստացիներ ընտանիքում»

Սովորողները ներկայացնում  են իրենց ընտանիքի սեբաստացիներին` սովորող, աշխատող` հին և նոր, հարցազրույցներ վերցնում:

«Իմ դպրոցի առավելությունները», ստեղծագործական աշխատանք։

Համագործակցային նախագծեր-փոխայցելություն, ճանաչողական շրջայցեր

Սովորողները օտար լեզվով ներկայացնում են կրթահամալիրի կազմում գտնվող Գինու դպրոցը և Ուսումնական Ագարակը։

Լրացուցիչ աշխատանք՝ սեբաստացիական օրերի լուսաբանում (լուսանկարներ,տեսանյութեր, պատումներ):

This is my first day at school.

Արդյունքը՝

Արդյունքները կամփոփվեն իմ ուսումնական բլոգում, սովորողների բլոգներում, միջին դպրոցի ենթակայքում:

Մաթեմատիկա 22․11․2024

Դասարանական աշխատանք

1. Հարաբերությունում խաչաձև բազմապատկման օգնությամբ գտե՛ք x-ը.

ա)  4 մաս — 120 գրամ

      3 մաս — x գրամ

3×120:4=90

բ)   1 մաս — x ժամ

      2 մաս — 3 ժամ

1×3:2=1,5

գ)   x գրամ — 1 մաս

      20 գրամ — 400 մաս

1×20:400=

դ)   120 հատ — 3 մաս

      x հատ — 2 մաս

2. Թռչնաբուծարանում հավերի և աքլորների քանակները հարաբերում են ինչպես 17 : 2: Գտե՛ք հավերի քանակը, եթե հայտնի է, որ թռչնաբուծարանում կա 54 աքլոր։

54:2=27

27×17=459

2 մաս-54 աքլոր

17 մաս-x հավ

17×54։2=459

3. Պահեստում շաքարի 1 և 2-կիլոգրամանոց տուփերի քանակները հարաբերում են ինչպես 3 ։ 2։ Գտե՛ք պահեստում շաքարի քանակությունը, եթե 1-կիլոգրամանոց տուփերի քանակը 42 է։

42:3=14

14×2=28

28×2=56

56+42=98

3 մաս — 42 տուփ

2 մաս — x տուփ

42+56=98

4. Օգտվելով համառոտագրությունից՝ կազմե՛ք խնդիր և լուծե՛ք.

     3 մաս — 12 կգ

     5 մաս — x կգ

5. Եռանկյան անկյունները հարաբերում են ինչպես 4 : 2 : 3: Գտե՛ք դրանցից յուրաքանչյուրի աստիճանային չափը, եթե հայտնի է, որ նրանց գումարը 180 է:

4+2+3=9

180։9=20

4×20=80

2×20=40

6. Եռանկյան կողմերը հարաբերում են ինչպես 12 : 5 : 13: Գտե՛ք դրանց երկարությունները, եթե. 

ա) պարագիծը 120 սմ է

12+5+13=30

120:30=4

12×4=48

5×4=20

13×4=52

Պատ՝48, 20, 42։

բ) փոքր կողմը 10 սմ է,

7. Թատրոնի 3000 և 5000-դրամանոց տոմսերի քանակները հարաբերում են ինչպես 3 ։ 2։ Հաշվե՛ք 3000-անոց տոմսերի քանակը, եթե 5000-անոցները 40-ն են։ 

Լրացուցիչ առաջադրանք

1. Հարաբերությունում խաչաձև բազմապատկման օգնությամբ գտե՛ք x-ը.

ա)  4 օր — 1/3 գրամ

      x օր — 1 մաս

բ)   3 մաս — 45 րոպե

      8 մաս — x րոպե

2. Գյուղի՝ ընդհանուր 400 հա մակերեսով հացահատիկի և եգիպտացորենի դաշտերի մակերեսներըհարաբերում են ինչպես 7 : 1։ Որոշե՛ք դաշտերից յուրաքանչյուրի մակերեսը:

3. Օգտվելով համառոտագրությունից՝ կազմե՛ք խնդիր և լուծե՛ք.

     31.5 — 2 մաս

     x — 3 մաս

4. Եռանկյան կողմերը հարաբերում են ինչպես 12 : 5 : 13: Գտե՛ք դրանց երկարությունները, եթե. 

ա) մեծ կողմը 39 սմ է

բ) մեծ և փոքր կողմերի տարբերությունը 40 սմ է

5. Թատրոնի 3000 և 5000-դրամանոց տոմսերի քանակները հարաբերում են ինչպես 3 ։ 2։ Հաշվե՛ք 3000-անոց տոմսերի քանակը, եթե 5000-անոցները 40-ն են։ Որքա՞ն գումար կվաստակի թատրոնը, եթե բոլոր տոմսերը վաճառվեն։

Մաթեմատիկա 21․11․2024

Դասարանական աշխատանք

1․ Գրիր համեմատություն․

ա) 9-ի հարաբերությունը 90-ին հավասար է 3-ի հարաբերությանը 30-ին

9:90 = 3:30

բ) 15-ի հարաբերությունը 21-ին հավասար է 5-ի հարաբերությանը 7-ին

15:21 = 5:7

գ) 3-ի հարաբերությունը 8-ին հավասար է 12-ի հարաբերությանը 32-ին

3/8 = 12/32

2․ Նշիր այն հարաբերությունը, որը 11 : 5 հարաբերության հետ կազմում է ճիշտ համեմատություն:

ա) 11 : 6

բ) 110 : 50

գ) 660 : 30

դ) 66 : 5

3․ Նշիր ճիշտ համեմատություն կազմած հավասարությունները

ա) 30 ։ 12 = 10 : 3

բ) 10 : 4 = 100 : 40

գ) 30 : 12 = 100 : 40

դ) 30 : 12 = 10 : 4

ե) 10 : 3 = 100 : 40

4. Արդյո՞ք 6/6 = 48/24 հավասարությունը կազմում է ճիշտ համեմատություն։

ա) այո

բ) ոչ

5. Նշիր m/x = c/d համեմատության եղրային և միջին անդամները․

Եզրային անդամներն են՝ 

M, d.

Միջին անդամներն են՝ 

X, c.

6․ Ընտրիր երեք հարաբերություն որոնք համարժեք են 4 ։ 3-ին․

ա․ 8 ։ 6

բ․ 9 ։ 12

գ․ 20 ։ 15

դ․ 32 ։ 24

ե․ 36 ։ 28

7․  Սոֆին ձվով և շաքարավազով թխվածք է պատրաստում։ Ձվի 1 սպիտակուցի դիմաց նա օգտագործում է 50 գրամ շաքարավազ։ 10 ձվի սպիտակուց օգտագործելու դեպքում քանի՞ գրամ շաքարավազ անհրաժեշտ կլինի Սոֆիին։

1ձու/50գ․շաքարավազ

10ձու-50գ․շաքարավազ

1/50 = 10:*

Պատ՝500 գրամ շաքարավազ։

8․ Մի հատվածի երկարությունը 10 սմ է, մյուսինը՝ 25 սմ։ Նրանց երկարություններն արտահայտելով միլիմետրերով՝ կազմեք համապատասխան համեմատությունը։

10:25 = 100/250

9*․ Ընտրությունների ժամանակ քաղաքի շրջաններից մեկում 54000 ընտրողներից ընտրական տեղամաս են գնացել 32700-ը, իսկ մյուս շրջանում 65000 ընտրողներից գնացել են 41500-ը։ Այդ շրջաններից որու՞մ են ընտրողներն ավելի պարտաճանաչ եղել։

32700:54000

41500:65000

327×65=21255

54×415=22410

21255 < 22410

10*․ Քառակուսու կողմը 55 սմ է։ Ուղղանկյան մակերեսը քառակուսու մակերեսի 3/5-ն է։ Որքա՞ն է ուղղանկյան լայնությունը, եթե նրա երկարությունը հավասար է քառակուսու կողմին։  

Լրացուցիչ առաջադրանք

1․ Գրիր համեմատություն․

ա) 3-ի հարաբերությունը 30-ին հավասար է 4-ի հարաբերությանը 40-ին

3:30 = 4:40

բ) 5-ի հարաբերությունը 9-ին հավասար է 45-ի հարաբերությանը 81-ին

5:9 = 45:81

գ) 4-ի հարաբերությունը 16-ին հավասար է 12-ի հարաբերությանը 24-ին

4:16, 12:24

2․ Նշիր համեմատության միջին և եզրային անդամները․

ա) 51 ։ 17 = 102 : 34

Եզրային անդամներ՝

51, 34

Միջին անդամներ՝

17, 102

բ) 28 : 35 = 8 : 10

 Եզրային անդամներ՝

28, 10

Միջին անդամներ՝

35, 8

գ) 9 : 1 = 1008 : 112

Եզրային անդամներ՝

9, 112

Միջին անդամներ՝

1, 1008

3. Երկու գումարելիներից մեկը 1005 է, իսկ մյուսը՝ նրա 11/3 մասը։ Ինչի՞ է հավասար գումարը։

4․ Հաշվեք արտահայտության արժեքը․

3/4 ։ 1/4 + 7/2 • 4 = 

5. Խնձորները չորանալիս կորցնում են իրենց զանգվածի 23/25-ը։ Քանի՞ կիլոգրամ խնձորաչիր կստացվի 1200 կգ թարմ խնձորից։

Սեբաստացու օրեր: Կրթահամալիրը 35 տարեկան է:

Տևողությունը՝ նոյեմբերի 1-30-ը

Մասնակիցներ՝ Միջին դպրոցի սովորողներ

Նպատակը՝ ծանոթանալ Մխիթար Սեբաստացուն և մխիթարյանների գործունեությանը, պատմել իրենց մասին որպես սեբաստացի:

Հարցադրումներ՝

Ներկայանում եմ….
Ինչքանով եմ ես սեբաստացի:
Իմ ընտանիքի սեբաստացիները:
Սեբաստացի լինել, նշանակում է….
Կրթահամալիրի հրաշալիքները:
Սեբաստացիական իմ սիրելի անկյունը:
Սեբաստացիական իմ ճանապարհը:
Ե՞րբ է առաջին անգամ նշվել Հարիսայի տոնը, և ինչու Հարիսայի:
Ինչպես եմ պատրաստվում Կրթահամալիրի տոնին:

Վերը նշված հարցադրումներով գրել պատումներ:


Հին ու նոր սեբաստացիներ:
Սովորողները ներկայացնում  են իրենց ընտանիքի սեբաստացիներին` սովորող, աշխատող` հին և նոր, հարցազրույցներ վերցնում, ֆիլմեր պատրաստում:

Բարև ձեզ, Ես Էվա Հակոբյանն եմ, սովորում եմ Մխիթար Սեբաստացի դպրոց կթտահամալիրում, 6-3 դասարան։Ես սովորում եմ այս դպրոցում 6 տարի, և սեբաստացի լինելը, դա դպրոցը շատ սիրելն և հարգելն է, ուսուցիչներին հարգելն է։Կրթահամալիրի հրաշալիքները ուսուցիչները, սովորողները, ընկերասիրությունն ու հարգանքն է։Սեբաստացիական իմ ամենասիրելւ անկյունը, դա միջին դպրոցի 1 հարկի միջացքն է, ես միշտ այնտեղ եմ լինում, և զբոսնում։Առաջին անգամ Հարիսայի տոնը նշվել է շաբաթ օրը, նոյեմբերի 24։

Սա իմ առաջին օրն է դպրոցում։

Հայոց լեզու 20․11․2024

1. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծերում տրված բառերից կազմված համապատասխան գոյականներով:

Շախմատում մի կանոն կար չի թույլատրվում վերցնել թագավորին (թագ): Մի անգամ այդ կանոնը Ֆրանսիայի Լյուդովիկոս Վեցերորդ արքային փրկեց անխուսափելի կործանումից (կործանել):
Մի մարտի ժամանակ ֆրանսիական զորքերը պատրված (պարտվել) կրեցին անգլիացիներից: Ինքը՝ Լյուդովիկոսը, ընկել էր անգլիացի զինվորների շրջապատի (շրջապատել) մեջ: Լսվեց հաղթող զինվորներից մեկի բասականչելը (բացականչել)՝  արքային վերցրի՜նք: Բայց թագավորը (թագ) իրեն չկորցրեց և ի պատասխան գոռաց.
— Մի՞թե չգիտես, որ նույնիսկ շախմատում արքային չեն վերցնում: Զարմացած զինվորները մի պահ ետ քաշվեցին, և արքան ճեղքեց շրջապատելը (շրջապատել):

2. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծերում տրված բառերից կազմված համապատասխան գոյականներով:

Լաբիրինթոս նշանակում է խճճված դրություն, որից դուրս գալը կապված է դժվարությունների (դժվար) հետ: Հին հույները, եգիպտացիներն ու հռոմեացիները լաբիրինթոս անվանում էին այն կառույցները (կառուցել), որոնք ունեին բազմաթիվ խճճված սենյակներ ու անցումներ (անցնել):
Ըստ հունական ավանդրույթի (ավանդել)՝  հրաշագործ (արվեստների գիտակ) Դեդալոսը մի այնպիսի լաբիրինթոս է կառուցում Կրետե կղզում, որտեղ մտնողն այլևս ելք (ելնել) չի գտնում: Այդ լաբիրինթոսում Կրետեի Մինոս թագավորը (թագ) բանտարկում է մարդու գլուխ և ցուլի մարմին ունեցող ահռելի Մինոտավրոսին:

3. Ընդգծված բառերը բառարանի օգնությամբ փոխարինիր համապատասխան հոմանիշներով: 

Աղթամար կղզին, որը հայտնի է հին-վաղեմի հիշատակարաններով, տարածվում է Վանա լճի հարավարևելյան մասում: Կանաչ-զմրուխտ կղզին, խոշոր-մեծ կետ ձկան տեսքով երկարում է հարավից հյուսիս` պոչն ու մեծ-հսկայական գլուխը դեպի վեր երկարած:

            Հայաստան աշխարհը հայտնի է իր հին-հինավուրց ու զարմանահրաշ-սքանչելի վայրերով:
            Պատանին թախծալի-տխրալի հայացքը լեռնային գետակի զուլալ ջրերին ուղղեց:

            Այգաբացին-լուսաբացին լսվում էր թռչունների անուշ-դուրեկան դայլայլը:

            Գիշերն իր մութ-խավար թևերն է փռել-սփռել:

             Կայտառ-աշխույժ մի աղջիկ է ընկերուհիս:

УРОКИ ДЛЯ 6 КЛАССА 18 -22 ноября

ВСЕ ЛЮБЯТ ФУТБОЛ!

  1. Прочитайте рассказ «Кто виноват?» и скажите, почему он так называется

КТО ВИНОВАТ?
Ровно в семь часов зазвонил будильник, но мальчик не проснулся.
– Опять опаздывает в школу, – с доса՛дой сказал будильник. И,
обращаясь к футбольному мячу, добавил: – Это всё ты виноват, бездельник.
Из-за тебя он позавчера получил две двойки, а вчера только сел за уроки,
как ты попался ему на глаза, и он , позабыв уроки, схватил тебя, выбежал во
двор и гонял тебя с друзьями до самого вечера. У кого же после этого
останутся силы учить уроки? Он всегда слушался меня, пока не появился
ты, и всё переменилось: в дневнике у него полно двоек, он перестал читать
свои самые любимые книги.
– Перестань ругать меня, – ответил мяч, – сам знаю, что я виноват, а
потому решил убежать. Он и меня не жалеет. Вчера так ударил, что я разбил
окно соседки, и она грозилась разорвать меня на куски.
Когда в тот день мальчик вернулся из школы, он взял футбольный мяч и
вышел во двор. Прибежали и другие мальчики, и игра началась.
Бедный мяч устал. Его гоняли четыре часа. «Как только подвернётся
удобный случай, убегу», – решил мяч. И вот настал удобный момент.
Сильным ударом он был переброшен в соседний двор. Мяч покатился в
сара՛й и притаи՛лся в тёмном углу.
Так пролежал футбольный мяч несколько дней в сарае, пока однажды в
сарай не зашёл незнакомый мальчик и не увидел футбольный мяч. Он
взял его, понёс домой и положил на письменный стол, где стояли часы будильник.
– Ах, беда, беда, – сказал мяч.
– В чём дело? – заинтересовались часы.
– Пропал ваш ученик! Тот, у кого я живу, перестаёт обращать внимание
на часы, опаздывает в школу, не учит уроков.
Однако на следующий день, когда мальчик вернулся из школы, он, не
обратив внимания на мяч, завёл часы и стал учить уроки. Когда уроки были
выучены, он сел за чтение, и только после этого взял мяч и спустился во
двор. Играл он недолго.

Через час он вернулся, поужинал и заснул.
Утром, как только зазвенел будильник, мальчик быстро вскочил, умылся,
сделал зарядку и пошёл в школу. А из школы вернулся весёлый, с пятёрками
в дневнике.
Футбольный мяч задумался: «Почему же тот будильник назвал меня
бездельником и вре՛дным? Выходит, мальчик сам виноват в том, что
получал двойки. Оказывается, дело не во мне, а в самом мальчике».
– Значит, я ни в чём не виноват! – радостно воскликнул мяч.
По Г. Филоян
доса՛да – սրտնեղություն сара՛й – ցախանոց
притаи՛ться – спря՛таться вре՛дный – վնասակար

2. Найдите в тексте антонимы данных слов.
Работяга, хвалить, войти, прибежать, проснуться, закончиться, слабый,
светлый, грустно.

Работяга-бездельник.

Хвалить-ругать

Войти-вышел=выйти

Прибежать-убежать

Проснуться-не проснулся=не просыпаться

Закончиться-начаться

Слабый-сильный

Светлый-тёмный

Грустно-радостно

3. Дополните предложения словами из текста.

  1. Ты попался ему на глаза, и он, позабыв уроки, схватил тебя и выбежал во двор.
  2. Мальчик гонял футбольный мяч с друзьями во дворе. 3. «Как только подвернётся удобный
    случай, убегу», – решил мяч. 4. Мяч покатился в сарай и тёмном в углу. 5. Тот, у кого я живу, перестаёт обращать внимание на часы. 6. Утром мальчик быстро вскочил ,умылся, сделал зарядку и пошёл в школу

4. Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.

  1. За что будильник ругал футбольный мяч?

За то что, мальчик его всегда берёт и идёт гонять по улице, не сделав уроки.

  1. 2. Почему мяч решил убежать
    от мальчика?

Потому-что мяч уставал, и захотел убежать.

  1. 3. Где спрятался мяч?

В тёмном сарае соседского дома.

  1. 4. Кто его нашёл?

Незнакомый мальчик.

  1. 5. Как прошёл следующий день мальчика, нашедшего мяч?

Утром, как только зазвенел будильник, мальчик быстро вскочил, умылся,
сделал зарядку и пошёл в школу. А из школы вернулся весёлый, с пятёрками
в дневнике.

  1. 6. О чём задумался мяч?

Что всё дело было в мальчик, а не в нём.

  1. 7. Что он понял?

Что он не виноват.

5. Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.

  1. За что будильник ругал футбольный мяч?

Опять опаздывает в школу, – с доса՛дой сказал будильник. И,
обращаясь к футбольному мячу, добавил: – Это всё ты виноват, бездельник.
Из-за тебя он позавчера получил две двойки, а вчера только сел за уроки,
как ты попался ему на глаза, и он , позабыв уроки, схватил тебя, выбежал во
двор и гонял тебя с друзьями до самого вечера.

  1. 2. Почему мяч решил убежать
    от мальчика?

Бедный мяч устал. Его гоняли четыре часа. «Как только подвернётся
удобный случай, убегу», – решил мяч.

  1. 3. Где спрятался мяч?

Сильным ударом он был переброшен в соседний двор. Мяч покатился в
сара՛й и притаи՛лся в тёмном углу.

  1. 4. Кто его нашёл?

Так пролежал футбольный мяч несколько дней в сарае, пока однажды в
сарай не зашёл незнакомый мальчик и не увидел футбольный мяч.

  1. 5. Как прошёл следующий
    день мальчика, нашедшего мяч?

Утром, как только зазвенел будильник, мальчик быстро вскочил, умылся,
сделал зарядку и пошёл в школу. А из школы вернулся весёлый, с пятёрками
в дневнике.

  1. 6. О чём задумался мяч?

Футбольный мяч задумался: «Почему же тот будильник назвал меня
бездельником и вре՛дным? Выходит, мальчик сам виноват в том, что
получал двойки. Оказывается, дело не во мне, а в самом мальчике».

  1. 7. Что он понял?

– Значит, я ни в чём не виноват! – радостно воскликнул мяч.

6. Охарактеризуйте двух мальчиков. Почему один мальчик учится плохо,
а другой – хорошо?

Потому-что один понимает, что учёба очень важна, а другому только игры интересны.

Как вы думаете, что скажет мальчику его мама,
когда узнает, что у него в дневнике много двоек?

Объяснит, что так нельзя и наргуает.

Разыграйте диалог.
Как ты мог столько не делать уроки ; Как тебе не стыдно получать двойки в школе ; Мне приходится краснеть из-за тебя в школе ;
Неужели ты не понимаешь, что учёба это главное ; Я не виноват, это всё мяч виноват ; Я больше не буду так поступать ; Мне
очень жаль, что так получилось; Это больше не повторится.

УРОК 2

1 . Какие футбольные клубы вы знаете? За какие болеете? Кто ваш
любимый футболист? Приходилось ли вам смотреть футбольный матч
на стадионе?

Я знаю только Barcelona и Real madrid.За Армянских футболистов. У меня его нет. Нет, не приходилось.

2 . Составьте рассказ «На стадионе». Вам помогут следующие слова и
словосочетания: 
решили пойти на стадион, пришли вовремя, заняли
места, любители футбола, полные трибуны, интересный матч, упорная
борьба, матч закончился со счётом, забил гол, вратарь.

На стадионе.

Мы решили пойти на стадион футбольного матча, что бы посмотреть игру, так-как на теливизоре было не так интересно, хотелось бы увидеть всё вживую. Мы пришли вовремя, и было очень много народа, были полные трибуны, и дойти до своего места было очень сложно. Любители футбола сильно кричали имя своих любимых футболистов. Матч закончился со счетом 2-1, был очень интересный матч, я бы хотела опять прийти сюда.

3 . Прочитайте текст. Скажите, почему болельщики (երկրպագուներ) так
любят футбол.

ЗА ЧТО МЫ ЛЮБИМ ФУТБОЛ?

Современный футбол начинает свою историю в XII веке в Англии. Тогда
в футбол играли на рыночных площадях и улицах. Играли с утра и до
вечера. Количество игроков могло превышать сто человек. Можно было
играть руками и ногами, разрешалось хватать игрока, владеющего мячом,
сбивать его с ног. Французский путешественник Гастон де Фуа, наблюдая
за игрой в футбол, воскликнул: «Если англичане называют это игрой, то,
что же они называют дракой?!»
Король Эдуард II в 1313 году запретил играть в футбол в городе. Играть
стали за городом.
В 1389 году король Ричард II установил самые суровые наказания и даже
сме՛ртную казнь за игру в футбол.
Но, несмотря на запреты, народ продолжал играть в футбол. И через
двести лет запрет отменили. Народ сумел защитить свою любимую игру.
Кто придумал футбол? В футбол играли ещё в Древнем Египте. Учёные
нашли не только изображения людей, играющих в мяч, но и сами мячи. В
футбол играли и в Древнем Риме для тренировки воинов, и в Древней Греции.
Но именно в Англии футбол получил своё название, и поэтому Англия
считается родиной футбола. Забавно, что это название игра получила в
приказе короля Эдуарда III о её запрете.
Победа в футболе определяется не только техникой и мастерством.
Сила воли и желание победить становятся решающими.
По материалам интернета.

  • сме՛ртная казнь – մահապատիժ
  • Ответьте на вопросы

1.Когда начинается история футбола? 2. Как раньше в Англии играли в
футбол? 3. Что случилось, когда король Эдуард II запретил играть в футбол в
городе? 4. Почему запрет на футбол отменили? 5. В какой стране придумали
футбол? 6. Почему Англия считается родиной футбола ?

ИНТЕРЕСНЫЕ ФАКТЫ О ФУТБОЛЕ

Футбол — самый популярный вид спорта в мире. В него играют более 250 миллионов человек в более чем 200 странах!

Первый футбольный мяч был сделан из свиного пузыря. Представляете, как он подпрыгивал?

Самый длинный футбольный матч длился более 7 дней. Да, вы правильно прочитали! Он проходил в Англии в 1883 году и закончился со счетом 25-0.

Самый молодой игрок, когда-либо забивший гол в чемпионате мира по футболу, был ему всего 17 лет. Его звали Пеле, и он стал легендой футбола!

Самый быстрый гол в истории чемпионата мира по футболу был забит всего через 10,8 секунд. Это было так быстро, что некоторые зрители даже не успели сесть!

  1. В 1957 году в Германии за несколько секунд до завершения футбольного матча в ворота одной из команд был забит победный гол. При этом судья не заметил, что нападающий подправил мяч рукой, и засчитал гол. Тогда на поле вышел местный священник и стал громко увещевать победившую команду признаться, как было дело. Слова пастыря возымели действие. Футболисты признались в том, что забили мяч неправильно. Судья гол отменил, и встреча закончилась вничью.

2 . Это случилось в начале 60-х годов после футбольного матча в Порту-Алегри (Бразилия). Возбужденные зрители выскочили на поле стадиона и направились к арбитру. Перепугавшийся судья изо всех сил пустился в раздевалку. Не остановившись перед этим препятствием, болельщики взломали дверь. Судья забился в угол и в полуобморочном состоянии дожидался страшной участи. Однако, как оказалось, зрители просто хотели… поблагодарить его за отличное судейство.

3. ФИФА обгоняет Международный олимпийский комитет и ООН по количеству членов. На данный момент в ФИФА 208 членов и это больше, чем в Международном олимпийском комитете и ООН на 3 и 16 соответственно.

4 . FIFA образовали восемь государств: Голландия, Швейцария, Дания, Бельгия, Франция, Швеция, Испания и Германия. Одни только немцы не явились на столь важную встречу, а свое решение передали по телеграфу. ЮАР был первым членом ФИФА не из Старого света.

5 . По правилам до 1912 года вратари имели право брать мяч в руки на всей своей половине, были случаи, когда они забивали гол руками. Первые официальные правила футбола были приняты 8 декабря 1863 года в Англии. От этой даты берёт начало история футбола в мире.

6 . До середины 1960-х годов замены в футболе были запрещены, и если вратаря травмировали, его место занимал полевой игрок.

7 . До 1875 года роль перекладины на футбольных воротах играла обыкновенная верёвка, натянутая на вертикальные шесты.

8 . Впервые бутсы с шипами появились в Англии в конце XIX столетия. Раньше шипы изготавливались в основном из кожи или резины, в настоящее время — из алюминия или пластмассы.

7. “Рука Бога” — один из самых знаменитых футбольных голов в истории, забитый аргентинцем Диего Марадоной на 51-й минуте четвертьфинала чемпионата мира по футболу 1986 года против Англии. Матч состоялся 22 июня 1986 года на стадионе «Ацтека» в Мехико.

8 . Гол столетия — гол, признанный лучшим за всю историю чемпионатов мира по футболу по итогам опроса, организованного на сайте FIFA во время проведения первого мирового чемпионата XXI века. Он был забит аргентинцем Диего Марадоной на 54-й минуте четвертьфинала чемпионата мира по футболу 1986 года против Англии. Матч состоялся 22 июня 1986 года на стадионе «Ацтека» в Мехико. «Гол столетия» завершил блестящий прорыв Марадоны в штрафную английской команды, в ходе которого он обыграл шесть игроков, включая и вратаря. Всего за три минуты до этого Марадона забил крайне спорный гол, получивший название «руки Бога».

9 . Оказывается, 11-метровый удар по воротам противника назван в честь ирландского эксперта по правилам футбола Джона Пенальти, который в 1891 предложил назначать такой удар за грубую игру или игру рукой защищающейся команды в пределах ее штрафной площади.

10. В истории футбола бывали случаи поедании карточек и не только. Например, в 1983-м в Бристоле Майк Бэгли съел страницы из блокнота арбитра, на которых были записаны его нарушения. В 1989 году Фернандо д’Эрколи, игравший за итальянский клуб «Пьянта», съел красную карточку, которую рефери предъявил футболисту за грубую игру. А в 2002-м Хосе Мария Лопес Силва из фарм-клуба мадридского «Реала» укусил судью за плечо за то, что тот показал ему красную карточку.

11. Туман – настоящая напасть для английского футбола. Все поле и трибуны окутаны непроницаемой пеленой. Нападающий Джордж Одц после одной из таких игр, которая закончилась со счетом 3:3, сказал: «Я точно помню, что забил пять мячей, но не знаю, в какие ворота». Кроме того, по окончании игры судья обнаружил, что за каждую команду играло по 18 человек.

12 . В 1980 г. во время футбольного матча в румынском городе Тимишоаре между местной «Политехникой» и командой бразильского клуба «Атлетико» произошел удивительный случай. Нападающий бразильской команды на скорости ворвался в штрафную, затем вышел один на один с вратарем противника. Румынский голкипер бросился в ноги бразильцу, который подскочил и врезался головой в штангу. Конструкция не выдержала такого удара, и штанга переломилась пополам. Для ремонта ворот пришлось задержать игру на 20 минут, а вот бразилец, как ни в чем не бывало, продолжал играть.

13. В конце 70-х годов в матче мексиканских команд судья Гонсалес показал 26 красных карточек. После удаления за грубую игру нескольких игроков обе команды кинулись выяснять кто прав. Когда прения перешли во всеобщую драку, пришлось удалить всех футболистов. Тренеров, выбежавших на поле, постигла такая же участь, их выпроводили с поля.

14 . В футболе нередко случаются громкие скандалы, один из которых произошел 21 декабря 1983 года, когда состоялся матч чемпионата Европы между аутсайдером отборочного цикла сборной Мальты и командой Испании. Для того чтобы опередить лидеров группы голландцев, испанцам нужна была победа с разницей в 11 мячей. Удивлению зрителей и УЕФА не было предела, когда игра закончилась со счетом 12:1. Все были уверены в подкупе, но при изучении видеозаписей ничего не обнаружено. Вот только потом долго ходили слухи о том, что в тот год сборная Мальты встретила Рождество на одном из престижных курортов. .

15 . Футбол – это не только красивая игра, но и безудержные переживания болельщиков, которые могут выливаться в различного рода инциденты. Английские власти подсчитали ежегодный ущерб, причиняемый частному и государственному имуществу разъяренными болельщиками. Получилась немалая сумма – сорок миллионов фунтов стерлингов.

16 . Первые официальные правила футбола были приняты 8 декабря 1863 года в Англии. От этой даты берёт начало история футбола в мире.

17. Во время матча на первенство Англии между командами «Ноттингем Форест» и «Лестер Сити» снежная пурга усиливалась с каждой минутой. Видимость на поле пропала полностью. В начале второго тайма судья вынужден был прекратить встречу. Прошло минут десять, и игроки «Лестера» с удивлением заметили, что в раздевалке нет их вратаря. Тут же отправились на поиски и обнаружили его в воротах. Когда ему объяснили, что матч уже давно прерван, он заявил: «А я то удивляюсь, откуда у наших нападающих столько прыти?».

  • По первоначальному плану, первый в мире футбольной ассоциации в Англии, футбол должен был быть любительским видом спорта, и поэтому запрещалось платить футболистам заработную плату. И даже вводились правила, которые исключали команды из футбольной ассоциации и игроков отстраняли от соревнований. Но эти правила просуществовали лишь три года, через которые их отменили. Это привело к созданию первой в истории футбола профессиональной лиги.
  • Трофей Кубка мира стали называть именем первого президента ФИФА.
  • Трофей имел еще одно название – «Кубок богини Нике», который после трех побед сборной Бразилии перешел к ней навсегда.
  • Футбольная кричалка «Оле-Оле-Оле» происходит из Испании, где слово «Оле» выкрикивалось на корриде или танцах фламенко. А там оно появилось путём трансформации из слова «Аллах», которое произносили при молитвах арабы, захватившие Испанию в 8 веке.
  • Футбол официально запрещен в шести странах, включая Афганистан, Кампучию и Гренландию. Интересно, что футбол (соккер, то есть европейский футбол) разрешен для игры в штате Юта, США, только при условии, что поле расположено не ближе, чем в 1.5 миле от церкви.
  • Самой титулованной сборной в истории футбола считается сборная Бразилии, на ее счету 5 титулов. И это единственная страна, которая участвовала во всех чемпионатах мира, не пропустив ни одного.
  • Пенальти – штрафной удар с 11 метров. Название удара закрепилось после того как его предложил ирландец Джон Пенальти, и он был исполнен в матче ирландской футбольной лиге..
  • Раньше, перед футбольным матчем капитаны обеих команд обменивались друг с другом цветами в знак уважения.
  • Сборная Норвегии по футболу – единственная команда в мире, ни разу не проигравшая бразильцам. Сборные двух держав встречались на поле 4 раза, при этом дважды норвежцы победили, а в двух остальных случаях свели счет к ничьей.
  • Самый титулованный клуб в истории футбола – ФК Барселона. В её активе 85 трофеев. 
  • Глава судейского корпуса раздумывал над тем, как сгладить языковой барьер между арбитрами и игроками, когда ему на глаза попался светофор. Так футбольные судьи перестали делать записи в блокнотах и стали показывать футболистам желтые и красные карточки, понятные в любой стране мира.
  • Футбольное поле становится полосатым не из-за того, что его засевают травой разных сортов, а в результате работы газонокосильщиков – они не только срезают побеги, но и пригибают ее в разные стороны, создавая иллюзию полос. Такая расцветка поля не только радует глаз, но и помогает судьям в отслеживании офсайдов.
  •  80% всех футбольных мячей в мире производятся в Пакистане, причём три четверти из них — в городе Сиялкот.
  • Незадолго до чемпионата мира по футболу 1966 года в Англии главный его трофей был украден с публичного показа. К поискам подключили полицию и Скотланд-Ярд, но обнаружили кубок через семь дней в зарослях кустарника одного из лондонских садов благодаря собаке по кличке Пиклз, гулявшей там с хозяином. После победы на чемпионате сборной Англии собака была приглашена на банкет и получила право облизать тарелки футболистов.
  • Жюль Риме — первый в истории футбола президент ФИФА.
  • Современный мяч изобрел Ричард Линдон. В качестве камеры для футбольного мяча сначала использовались свиные пузыри, а позже была изобретена резиновая камера. 
  • Известно, что Лев Яшин был не только футбольным вратарём, но и хоккейным. В 1953 году он стал обладателем Кубка СССР по хоккею и бронзовым призёром чемпионата СССР. Яшина уже хотели позвать в хоккейную сборную на чемпионат мира, но он решил сконцентрироваться на футболе. Лев Яшин — лучший вратарь XX века по версиям ФИФАМФФИИСWorld SoccerFrance Football и Placar. Входит в список лучших игроков XX века по версиям VenerdìGuerin SportivoPlanète Foot и Voetbal International. Единственный вратарь в истории, получавший «Золотой мяч». Считается одним из первых вратарей в мировом футболе, широко освоившим игру на выходах и по всей штрафной площадке.
  • Единственный человек, три раза становившийся чемпионом мира как игрок, — Пеле (на чемпионатах 1958, 1962 и 1970 годов).
  • В истории футбола есть игрок, который играл под номером «0». Это марокканец Хишам Зеруали. Болельщики Абердина дали ему прозвище «Zero» и после этого игрок взял себе футболку с номером «0».
  • Лионель Месси, первый футболист, который получил четыре награды «Золотой мяч».
  • Самый быстрый футболист в мире – португалец Криштиану Роналду. Его скорость бега достигает до 39,2 км/ч.
  • Стенли Мэтьюз несколько раз признавался лучшим футболистом Англии и один раз — лучшим футболистом Европы. За всю свою спортивную карьеру, длившуюся до 50-летнего возраста, он ни разу не был удалён с поля и даже не получил ни одного предупреждения. На прощальном матче королева Елизавета II пожаловала ему рыцарский титул, что стало первым подобным случаем среди футболистов.
  • Некоторые футбольные вратари помогают своей команде не только сохранить ворота «сухими», но и забивать голы, исполняя пенальти и штрафные. Особенно часто такой стиль игры исповедуют южноамериканские голкиперы. Больше всех преуспел за всю историю футбола бразилец Рожерио Сени, забив более 80 мячей.
  • Широко известен также экстравагантный вратарь из Парагвая Хосе Луис Чилаверт. Он забил 62 гола, но остаётся единственным голкипером, кому удалось сделать хет-трик в одном матче.

Վահան Թոթովենց. Մարանը

Մեծ եղբայրս՝ Հակոբը, պահում էր մի արաբական ձի, որ ծնվել էր մեր տանը և երբեք չէր տեսել արմավենի, և ոչ էլ նրա սմբակները մխրճվել էին հարավի տաք ավազներում, բայց նրա աչքերի խորությանը մեջ կար հարավային պեյզաժների ամբողջ սարսուռը, և նրա վրնջյունի մեջ մենք զգում էինք անհուն անապատների կարոտը։

Ձին, որին Հակոբը Մարան էր կոչում, սև էր, ինչպես սև սաթը, փայլուն և ողորկ, երեք ոտները սպիտակ և հավկիթաձև սպիտակը ճակատի վրա։

Մարանը սանձ չէր տեսել իր կյանքում, նա ազատորեն ման էր գալիս մեր տանը, մինչև անգամ ճաշի ժամանակ, երբ մեծ ընտանիքը բոլորվում էր մեծ սեղանի շուրջը, նա գալիս էր, դունչը հանգչեցնում էր Հակոբի ուսին և սպասում մինչև նա շաքար տար, հետո դնում էր հորս ուսին, հուսկ ապա՝ մորս։

Մայրս, անհուն բարությամբ և նոր հարսի ջինջ ժպիտով, տալիս էր վերջին շաքարը ու հրամայում նրան գնալ պարտեզ։

Մարանը, շաքարը խրտխրտացնելով, գնում էր դեպի պարտեզ, որտեղից նա մի անգամ վրնջում էր իբրև տեղեկություն, որ արդեն պարտեզում է։

Այս վրնջյունի ժամանակ եղբայրս կանգ էր առնում, մինչև անգամ պատառը դեռ բերանին չհասցրած՝ ձեռքը մնում էր օդում, հրճվանքից կարմրում էր և շշնջում․
— Սիրեմ քըզի․․․

Ամեն գիշեր Հակոբը պետք է վեր կենար, գնար Մարանի մոտ, մի անգամ նայեր, շոյեր, համբուրեր և վերադառնար անկողին։ Մարանի սենյակը (ախոռ չէր կարելի կոչել նրա գիշերած վայրը) գտնվում էր հորս և մորս սենյակի տակը։ Կեսգիշերին, հանկարծ, երբ լսվում էր Մարանի խրխինջը, մեղմ և ջինջ, հայրս ասում էր.
— Ակոբը գնաց սիրելիին քով։

Ամեն կիրակի օր Հակոբը Մարանին տանում էր հերկված դաշտը և բաց թողնում․ Մարանը քամու նման թռչում էր, սահում էր նա հերկված դաշտի վրայից, ինչպես սուրացող ալիք։

Քաղաքի երիտասարդների համար մեծագույն հաճույք էր հավաքվել դաշտը, տեսնելու Մարանի վազքը։ Մարանը հասնում էր դաշտի պռնկին, կանգ էր առնում, պայծառ աչքերով նայում հեռո՜ւն, հեռո՜ւն։ Ւ՜նչ էր երազում այդ թովիչ անասունը, ո՜վ իմանար, ապա վերադառնում էր սուրացող ալիքի նման, գալիս, կանգնում էր Հակոբի մոտ։ Հակոբի թևերը բացվում էին, փաթաթվում նրա վզին, շրթունքները մոտենում էին նրա քրտնած սև ստևներին և համբուրում։
— Գիտես քի ամպի վրայեն կթռի, — ասում էին շատերը։

Հակոբը բերում էր տուն Մարանին, Գոգոն անխախտ պատրաստած կլիներ մի թարմ ձու։ Հակոբն ամեն անգամ Մարանին դուրս տանելուց և բերելուց հետո՝ մի թարմ ձու էր խփում նրա ճակատին, ջարդում, որպեսզի չար աչքերը խափանվեին։

Հակոբի ամբողջ զբոսանքը Մարանն էր։ Երբ միջնակարգն ավարտեց, և հայրը նրան առաջարկեց գնալ բարձրագույն դպրոց՝ նա մերժեց միայն այն մտահոգությամբ, որ Մարանին չէր կարող տանել հետը Պոլիս, Պրուսա և կամ Եվրոպա։

Հակոբի ընկերները, նրա հասակակիցներն էլ տանը չէին մնում, նրանց մեջ զարթնել էր տղամարդը, որոնում էին աղջիկներ զանազան անկյուններում, դռների ճեղքերից, պատուհանների բացվածքներից, եկեղեցում, փողոցում, բաղնիսի դռան առաջ։ Նրանց խոսակցությունը կինն էր, չարշաֆի մեջ փաթաթված այդ անիմանալի, դյութական, միստիկ արարածը, որի ձայնը տակնուվրա էր անում նրանց հոգին։

Նրա հասակակիցներից շատերը պսակվեցին, երեխաներ ունեցան, իսկ Հակոբի համար ամենաերջանիկ օրն այն օրն էր, երբ պետք է գնար արոտները Մարանի հետ։ Տանում էր հետը մի վրան ու գնում արոտ։

Ուրեմն, Հակոբը ամբողջ երեք ամիս պիտի ապրեր Մարանի հետ շունչ շնչի, գիշերը պիտի քներ վրանի տակ, Մարանն էլ գլուխը կախ արած նրա գլխի վրա։ Ամբողջ օրը Մարանն ուտում էր թարմ խոտը և կշտանալուց հետո կանգնում էր արևի տակ և անվերջ երերում էր գլուխը դեպի վեր և դեպի վար, իսկ Հակոբը, նստած վրանի շվաքում՝ դիտում էր ու հրճվում։

Հակոբը ժամերով խոսում էր Մարանի հետ, հարց էր տալիս, պատասխաններ ստանում, ծիծաղում, երբեմն մտերմորեն կշտամբում նրան։

— Մարան, էսօր աղեկ կերե՞ր ես, — հարցնում էր Հակոբը։

Մարանը վրնջում էր։

— Շուտով տուն տ՚երթանք,— ասում էր Հակոբը։

Մարանը պոչը թափ էր տալիս, գլուխը երերում։

— Հը՞, չե՞ս ուզեր, կուզե՞ս շատ կենանք։

Մարանը մոտենում էր Հակոբին, կծում ֆեսը և թափ տալիս օդում։

Այսպես անվերջ խոսում էին նրանք, երկու մտերիմ ընկերների պես, ոչ մի տարաձայնություն, ոչ մի անհամություն երկու ընկերների միջև։

Երեկոները Հակոբը պառկում էր վրանի առաջ, երկնքին հառած՝ երգում էր։ Մարանը կանգնած լսում էր նրան առանց շարժվելու, այդ մշտապես անհանգիստ անասունը ոչ մի շարժում չէր փորձում, և երբ Հակոբը դադարեցնում էր երգր, Մարանը գլուխը կախում էր տխուր։

— Նորեն խա՞ղ ըսիմ քըզի համար, հա՞, Մարան, — հարցնում էր Հակոբը։

Մարանը, իբրև պատասխան, վրնջում էր ոսկեհնչյուն։

Կյանքը սավառնում էր, ինչպես անվերջ մեծաթև մի առավոտ։

Աշնան մեջերին Հակոբը և Մարանը վերադառնում էին տուն։ Հայրս և մայրս դիմավորում էին երկու ընկերներին։ Հակոբը՝ առողջ, մեծղի, հզոր, արևից եփած, ինչպես խաղողի ողկույզը, ամբողջ վրայից բուրում էր դաշտերի և կանաչների թարմ հոտը, իսկ Մարանը՝ գիրացած, աշխույժ, ավելի ու ավելի պայծառացած, վճիտացած աչքերով և ավելի ոսկեհնչյուն վրնջյունով։

Նրանք իրենց հետ տուն էին բերում հեռավոր դաշտերի թարմությունը, բերում էին իրենց հետ աստղերի ձայնը։ Երբ Մարանն արձակում էր իր առաջին խրխինջը, մեզ թվում էր, որ լուսավորվում էր մռայլ տունը, կարծես ոսկյա սալի վրա աստղեր էին ընկնում և պայթում։

Մայրս ասում էր հորս․

— Հաջի էֆենդի, կենե  տունը եղավ տուն։

Տունը տուն դարձնողը Հակոբն էր և իր անասուն ընկերը, մի անբաժանելի և ամենացանկալի մասը տան, որի ձայնը կախվում էր մեր տան բոլոր պատերից, անկյուններից, առաստաղից և պարտեզի բոլոր ծառերի ճյուղերից։

Հակոբը քաշում բերում էր երեխայի օրորոցը, երեխան մեջը, դնում բակի մեջտեղը և ասում Մարանին․— Վրայեն անցիր։

Մարանը ծառս էր ելնում, խրխնջում և թեթևաբար ցատկում երեխայի օրորոցի վրայից ու վերադառնում, լիզում Հակոբի ձեռքը, իսկ Հակոբը փոխադարձ՝ համբուրում էր նրա ճակատի հավկիթաձև սպիտակը։Մեծ զվարճալիք էր մեզ համար, երբ Մարանը գնում էր ավազանի ափին, նայում ջինջ ջրի մեջ և, տեսնելով իր արտացոլումը՝ ցատկում էր, նորից նայում, էլի տեսնում, էլի վեր֊վեր ցատկոտում և վերջ ի վերջո դունչը մոտեցնում ջրին, փռշտում, որից ջուրն ալիքավորվում էր, պատկերը բեկբեկվում, և ուրախանալով, որ հաղթեց ջրի խորքում եղող ինչ֊որ անասունի, խրխնջում և վազում էր դեպի պարտեզի կեռասենիների ծառուղին, այդ ծառուղուց մի ուրիշ ծառուղի, մինչև պարտեզի մութ թավուտները։

Հակոբը, պատահեր, որ հյուր գնար մի տեղ և ստիպված լիներ երկար մնալու, կգտներ մի պահ, կծլկվեր հյուրընկալողներից, կգար տուն, Մարանին կտեսներ և նորից կգնար։ Եթե չգար, դա նշանակում էր, որ մայրս նրան խոսք տված կլիներ՝ շատ մոտիկից հսկել Մարանին, ամեն րոպե չհեռացնել նրան իր աչքերից։

Իսկ եթե պատահեր, որ Մարանին հետը տաներ (շատ անգամ էր տանում, որովհետև հաճախ Հակոբը հրավիրվում էր Մարանի հետ, մի տեսակ՝ հանդերձ ընտանյոք), Հակոբը մի ձու էր դնում նրա գավակի վրա և այդպես տանում։ Մարանը, որպեսզի ձուն չընկնի իր գավակից, քայլում էր դանդաղ, փոխում էր քայլվածքի ձևը, քայլում էր ալիքանման օրորվելով։ Փողոցում չէր լինի մի մարդ, որ կանգ չառներ և չդիտեր Մարանի այդ դժվարին խաղը։

Այսպես էին ապրում երկու ընկերները՝ Հակոբը և Մարանը։

Առաջադրանքներ:
1.Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:

Արմավենի-արևադարձային և մերձարևադարձային բույսերի ընտանիք:

Դյութական-մոգական։

Վրան-խիվաթ։

Սանձ-երասան։

Գիրացած-գեր։
2.Հերոսների խոսքը դարձրու արևելահայերեն:

— Սիրեմ քըզի․․․

Սիրում եմ քեզ։

— Ակոբը գնաց սիրելիին քով

Հակոբը գնաց սիրելիի մոտ։

— Գիտես քի ամպի վրայեն կթռի, — ասում էին շատերը։

Գիտես քո գլղի վրա է թռնում։

— Մարան, էսօր աղեկ կերե՞ր ես, — հարցնում էր Հակոբը։

Մարան, այսօր շար կերե՞լ ես։

Շուտով տուն տ՚երթանք,— ասում էր Հակոբը։

Շուտով տուն կգնանք։

— Հը՞, չե՞ս ուզեր, կուզե՞ս շատ կենանք։

Ի՞նչ, չե՞ս ուզում, կուզե՞ս շատ մնանք։

— Նորեն խա՞ղ ըսիմ քըզի համար, հա՞, Մարան, — հարցնում էր Հակոբը։

Նոր ե՞րգ երգեմ քեզ համար, հա՞, Մարան։

— Հաջի էֆենդի, կենե  տունը եղավ տուն։

— Ուխտի գնացած պարոնը եկավ, տունը տուն դարձավ։

— Վրայեն անցիր։

Վրայով անցիր։
3.Նշիր Մարանին նկարագրող ամենագեղեցիկ հատվածը:

Ձին, որին Հակոբը Մարան էր կոչում, սև էր, ինչպես սև սաթը, փայլուն և ողորկ, երեք ոտները սպիտակ և հավկիթաձև սպիտակը ճակատի վրա։ Մարանը քամու նման թռչում էր, սահում էր նա հերկված դաշտի վրայից, ինչպես սուրացող ալիք։
4.Պատմիր կենդանիների մասին քո վերաբերմունքի կամ քո սիրելի կենդանու մասին:

Ես շատ եմ սիրում կենդանիներին, և միշտ զբոսնելում, երբ շուն եմ տեսնում շոյում եմ, իմ ամենասիրելի կենդանին նա շունն է։Նրանք հավատալիմ ընկերներ են մարդկանց, և նրանց հետ հետաքրքիր է խաղալ, ես շատ կուզենայի շուն ունենայի։
5. Ընդգծիր համեմատությունները:

Սև էր, ինչպես սև սաթը։

Մարանը քամու նման թռչում էր, սահում էր նա հերկված դաշտի վրայից, ինչպես սուրացող ալիք։

Մաթեմատիկա 19․11․2024

Դասարանական աշխատանք

1․ Գտիր հարաբերությունը

ա) 3-ի և 5-ի=3/5

բ) 4-ի և 7-ի=4/7

գ) 11-ի և 20-ի =11/20

դ) 1/2-ի և 3/7-ի=1/2:3/7

2․ Հարաբերությունն արտահայտիր սովորական կոտորակի տեսքով, եթե հնարավոր է՝ կրճատիր։

ա) 8 ։ 36 =8/36=2/9

բ) 5 : 30 =5/30=1/6

գ) 7 : 21 =7/21=1/3

դ) 11 : 22 =11/22=1/2

3․ Գրիր տրված հարաբերության հակադարձ հարաբերությունը

ա)  5/7  —  7/5

բ)  3/8  — 8/3

գ)  15/23  —23/15

դ)  37/17  —17/37

4․ 5 մետր բամբակե գործվածքից կտրեցին 3 մետրը։ Գտիր, թե գործվածքի ո՞ր մասը կտրեցին։

3/5:

5. 1 ժամը օրվա ո՞ր մասն է։

1/24:

6․ Անագի և պղնձի համաձուլվածքը պարունակում է 28 կգ անագ և 56 կգ պղինձ:

 Ի՞նչ հարաբերությամբ են վերցված անագն ու պղինձը:

28/56=1/2

7․Յոթերորդ դասարանում կա 30 աշակերտ, որոնցից 6-ը տղա են, իսկ մնացածը՝ աղջիկ: 

 Որքա՞ն է տղաների թվի հարաբերությունը աղջիկների թվին: 

30-6=24

6/24:

Լրացուցիչ առաջադրանք

1․ 1 սմ-ն 1 մ-ի ո՞ր մասն է։

1/100:

2․ 1 գրամը 1 կիլոգրամի ո՞ր մասն է։

1/1000:

3․ Հարաբերությունն արտահայտիր սովորական կոտորակի տեսքով, եթե հնարավոր է՝ կրճատիր։

ա) 4 ։ 32 =4/32=1/8

բ) 15 : 25 =15/25=3/5

գ) 20 : 40 =20/40=1/2

դ) 100 : 50 =100/50=2/1

4․ 8 ժամում խառատը պատրաստել է 384 մանրակ։ Գտիր մանրակների քանակի հարաբերությունը դրանք պատրաստելու ժամանակին։ Ի՞նչ է ցույց տալիս այդ հարաբերությունը։

384/8:

48/1:

5․ Երկու թվեր հարաբերում են՝ ինչպես 5 ։ 11

 Գրիր այդ թվերը, եթե դրանց գումարը հավասար է 32-ի։

5+11=16

32:16=2 (մեկ մաս)

2×5=10 (առաջին թիվ)

11×2=22

Պատ՝10,22։

Երկրի ձգողությունը, ծանրության ուժ

Հայտնի է, որ Երկրագնդի մակերևույթից դեպի վեր կամ որոշակի բարձրությունից դեպի ներքև նետված ցանկացած մարմին ընկնում է Երկրի վրա: Ցած են ընկնում տերևները, ձեռքից բաց թողնված քարը, անձրևի կաթիլները, ձյան փաթիլները և այլն:

Դրա պատճառը Երկրի ձգողությունն է:

Այն ուժը, որով Երկիրը դեպի իրեն է ձգում որևէ մարմին, կոչվում է ծանրության ուժ:

Ծանրության ուժն ուղղված է դեպի Երկրի կենտրոնը, հետևաբար նրա տարբեր վայրերում տարբեր ուղղություն ունի. նշանակվում է՝ Fծ.: Ծանրության ուժը կախված է մարմնի զանգվածից. որքան մեծ է մարմնի զանգվածը, այնքան մեծ է նրա վրա ազդող ծանրության ուժը:

yak-viznachiti-azhinnya.jpg
1-53.png

Մարմիններին ձգելը յուրահատուկ է ոչ միայն Երկրին, այլև` բոլոր երկնային մարմիններին: Լուսինը նույնպես ձգում է իր վրա գտնվող մարմիններին. դա զգացել են Լուսնի վրա իջած տիեզերագնացները: Արեգակի ձգողության շնորհիվ է, որ մոլորակները պտտվում են նրա շուրջը:

XVII դարում անգլիացի գիտնական Իսահակ Նյուտոնն ապացուցել է, որ ոչ միայն տիեզերական, այլ բոլոր մարմիններն են փոխադարձաբար ձգում իրար: Այդ երևույթն անվանվել է տիեզերական ձգողություն:

Isaac Newton apple.jpg

Քանի որ մենք ապրում ենք Երկրի վրա, ուստի մեզ համար առանձնակի կարևորություն ունի Երկրի ձգողության ուժը:

Առօրյա կյանքում մենք հաճախ օգտագործում ենք «վերև», «ներքև» հասկացությունները, որոնք մարդու մեջ ձևավորվել են` պայմանավորված ծանրության ուժի ուղղությամբ: Ուղղաձիգ դեպի ներքև ուղղությունը համընկնում է ծանրության ուժի ուղղության հետ:

Ուժի միավոր է ընդունվել 102 գ զանգվածով մարմնի վրա ազդող ծանրության ուժը: Այդ միավորը կոչվում է նյուտոն (Ն):

Ուժի միավոր է նաև կՆ-ը:

1 կՆ = 1000 կՆ:  

Մարմնի կշիռ

Երկրի ձգողությամբ է պայմանավորված մարմնի կշիռը, որը իր բնույթով առաձգականության ուժ է:

Բոլորը տեսել են, թե ինչպես են կշռում մարմինները: Զսպանակավոր կշեռքից օգտվելիս մարմինները կախում են զսպանակի կեռիկից և չափում, թե ինչ ուժով է մարմինն ազդում զսպանակի ծայրի վրա: Մեկ այլ դեպքում, մեր կշիռը որոշելիս` մենք կանգնում ենք կշեռքի վրա և որոշում այն ուժը, որով մենք ազդում ենք հենարանի վրա:

1_08b_520x_6582c4c0995793618d39db145491859e.jpg

Այն ուժը, որով Երկրի ձգողության հետևանքով մարմիններն ազդում են ուղղաձիգ կախոցի կամ հորիզոնական հենարանի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ և նշանակվում տառով:

Ե՛վ ծանրության ուժը, և՛ կշիռը պայմանավորված են Երկրի ձգողությամբ, սակայն դրանք տարբեր ուժեր են: Ծանրության ուժն ազդում է մարմնի վրա, իսկ կշիռը` հենարանի կամ կախոցի վրա:

image003.png

Ուշադրություն

Երկրի նկատմամբ դադարի վիճակում հորիզոնական հարթության վրա գտնվող, ինչպես նաև անշարժ ուղղաձիգ կախոցից կախված մարմնի կշիռը և ծանրության ուժը մեծությամբ հավասար են:

Անկշռելիություն

Կշիռը և ծանրության ուժը տարբեր ուժեր են:

Օրինակ

Ծանրության ուժը կիրառված է մարմնին, իսկ կշիռը՝ հենարանին կամ կախոցին:

Այսինքն, եթե մարմինը չունի հենարան, ապա այն չունի նաև կշիռ: Իսկ ե՞րբ է լինում, որ մարմինը հենարան չի ունենում: Դա լինում է այն դեպքում, երբ մարմինն ընկնում է հենարանի կամ կախոցի հետ միասին:

image013.jpg

Ուշադրություն

Երբ զսպանակավոր կշեռքը ընկնում է բեռի հետ միասին, ապա նրա ցուցանակը ցույց է տալիս 0՝ այսինքն կշռի կորուստ:

Երբ չկա հենարան կամ կախոց, ապա չկա կշիռ, այսինքն մարմինը հայտնվում է անկշռելիության վիճակում:  

Երկրի վրա հաճախ կարելի է հանդիպել անկշռելիությանը կամ կշռի մասնակի կորստին, սակայն երկրային պայմաններում այն շատ կարճ է տևում:

Օրինակ

Երբ ճոճանակը շարժվում է դեպի ներքև, մարզիկը տրամպլինից թռչում է ջրի մեջ, բատուտի վրա թռիչքներ է կատարում՝ մի քանի վայրկյան հայտնվում է անկշռելիության վիճակում: 

1918311bql6chm8pn.gif
EvilExaltedCollie-max-1mb.gif

 Առաջադրանքներ՝

  1. Ինչո՞ւ են ձեռքից բաց թողած, Երկրի մակերևույթից վեր բարձրացված և հենարան կամ կախոց չունեցող բոլոր մարմիններն ընկնում Երկրի վրա:

Երկիր մոլորակը ունի ձգողության ուժ։

1.Ի՞նչ ուղղությամբ է ազդում ծանրության ուժը:

    Ծանրության ուժը կախված է մարմնի զանգվածից։

    1. Ի՞նչ է մարմնի կշիռը։

    Այն ուժը, որով Երկրի ձգողության հետևանքով մարմիններն ազդում են ուղղաձիգ կախոցի կամ հորիզոնական հենարանի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ և նշանակվում տառով:

    1. Ո՞րն է մարմնի կշռի և մարմնի վրա ազդող ծանրության ուժի տարբերությունը։

    Մարմնի կշիռը Երկրի ձգողության հետևանքով հենարանին կամ կախոցին ազդող ուժն է: Ծանրության ուժը այն ուժն է, որով Երկիրը ձգում է մարմինները դեպի իրեն: